Selenoproteins

Abstract

Selenium is an essential trace element with multi significant role in the body. In contrast to other trace elements that appear as cofactors of certain enzymes, its physiological role is directly related to functions of proteins in composition of which it is cotranslationally installed by atypical amino acid selenocysteine. The group of proteins, in which composition selenocysteine is an integral functional part of polypeptides, are referred to as selenoproteins. The first enzyme that has been proven to have selenocysteine incorporated in its composition, is glutathione peroxidase (GPx). So far there have been identified 5 isoenzyme forms of GPx which reduce hydrogen peroxide and organic hydroperoxides, protecting cells from oxidative damage. Iodothyronine deiodinases (ID) are among the most important selenopoteins, being responsible for both activation and deactivation of thyroid hormones. So far there have been found over twenty selenoproteins, but only for some of them a physiological role is known.

Selen je esencijalni mikroelement sa mnogostrukim i vrlo važnim ulogama u organizmu. Za razliku od ostalih mikroelemenata koji figuriraju kao kofaktori pojedinih enzima, njegove fiziološke uloge direktno su povezane sa funkcijama proteina u čiji sastav se kotranslatorno ugrađuje putem netipične aminokiseline selenocisteina. Grupa proteina koja u svom sastavu ima selenocistein kao integralni funkcionalni deo polipeptida nazivaju se selenoproteini. Prvi enzim za koji je dokazano da u svom sastavu ima ugrađen selenocistein je glutation peroksidaza (GPx). Do sada je identifikovano 5 izoenzimskih formi GPx koje redukuju vodonik-peroksid i organske hidroperokside, štiteći ćelije od oksidativnog oštećenja. Među najznačajnijim selenoenzimima su i jodotironin dejodinaze (ID), odgovorne za aktivaciju i deaktivaciju tireoidnih hormona. Do sada je otkriveno preko dvadeset selenoproteina, a samo za neke od njih je poznata fiziološka uloga.