Berilijum-7 i visina tropopauze: Analiza korelacija po pojasevima geografske širine

Abstract

Linearna korelacija izmeĎu specifične aktivnosti berilijuma-7 u prizemnom sloju atmosfere i visine tropopauze, analizirana je na 21 lokaciji u Evropi. Geografska širina odabranih lokacija je u rasponu 37–69 °N. Lokacije su grupisane u pet pojaseva geografske širine. Za svaku lokaciju, koeficijenti linearne korelacije računati su sa „vremenskom razdvojenošću“ – izmerena specifična aktivnost berilijuma-7 korelisana je sa srednjom vrednošću visine tropopauze tokom odreĎenog broja dana koji je prethodio merenju. Ovaj broj dana varirao je od 0 do 31. Za dobijene nizove linearnih korelacionih koeficijenata pronaĎeni su maksumumi kao i broj dana vremenske razdvojenosti na kojima su maksimumi dostignuti. PoreĎenja radi, dati su i rezultati za mernu stanicu Vinča, Beograd, za koju su koeficijenti linearne korelacije izračunati na osnovu srednjih mesečnih specifičnih aktivnosti berilijuma-7 i srednjih mesečnih visina tropopauze. Srednja vrednost maksimalnog koeficijenta linearne korelacije za sve stanice: iznosi 0,350 i u proseku se dostiţe posle 10 dana; raste od severa ka jugu. Merne stanice duţ obale Atlanskog okeana ili u njegovoj blizini imaju najniţe vrednosti maksimalnog koeficijenta korelacije. Srednja sezonska vrednost maksimalnog koeficijenta korelacije raste od 0,249 tokom zime do 0,470 tokom jeseni, i praćena je rastom srednjeg sezonskog broj dana vremenske razdvojenosti – tokom zime iznosi sedam dana, a tokom jeseni 16 dana. U sezonskim korelacijama razlikuju se dva pojasa geografske širine, severno i juţno od 55 °N, u kojima linearnа povezanost specifične aktivnosti berilijuma-7 i visine tropopauze ima drugačiji karakter.

Linear correlation between the 7Be specific activity in surface air and tropopause height is analysed for 21 locations in Europe. The latitude of the locations spans from 37 °N to 69 °N. The locations are grouped into five latitudinal belts. For each location, the linear correlation coefficients are calculated with a time lag – the measured 7Be specific activity is correlated with the mean tropopause height over a number of days that preceded the day of the measurements. Time lag varied from 0 to 31. The maxima are found in the calculated arrays of the linear correlation coefficients, as well as the number of days for which the maxima are reached. For comparison, the results for a measurement location Vinĉa in Belgrade, Serbia, are also given. For this site, the linear correlation coefficients are calculated using the monthly means of the 7Be specific activity and tropopause height. The mean value of the maximum linear correlation coefficient for the whole set of measurements is 0.350, and is on average reached after the time lag of ten days. In the investigated latitudinal belts, this mean value increases as the latitude decreases. The measurement locations along the coast of the Atlantic or in its proximity show the least linear correlation. The mean seasonal maximum correlation coefficient increases from 0.249 during winter to 0.470 during autumn, and is matched by an increase in the mean time lag which ranges from 7 days in winter to 16 days in autumn. The seasonal correlations show two latitudinal belts, north of 55 °N and south of 55 °N, in which the linear correlation of the 7Be specific activity and tropopause height exhibits somewhat different characteristics.