Antimicrobial drugs in veterinary medicine

Abstract

Antimicrobial drugs are compounds that kill pathogenic microorganisms in the animal body without producing adverse effects for the host. They are natural products of various species of fungi and bacteria that in low concentrations cause death (bactericidal effect) or inhibit growth (bacteriostatic effect) of microorganisms. They also include synthetic compounds that are structurally similar to the natural products and have similar mechanism of action. Numerous chemically different antimicrobial drugs are used in human and veterinary clinical practice today. At the same time, many new, more effective and safer antimicrobials with a wider spectrum of activity are being developed. The best known newer antimicrobial drugs are: members of IV generation of cephalosporins (e.g. cefepime and cefpirome), the glycopeptide antibiotic teicoplanin, the carbapenem meropenem, the macrolide antibiotic clarytromycin, fluoroquinolones of III generations, streptogramines oxa-zoiidinones, and glycilcyclines. In parallel with the effort to produce more effective and safer antimicrobial drugs, there is a tendency to reduce their excessive (non-rational) use. The main reasons for that are: to reduce the risk of bacterial resistance development and to reduce the amount of antimicrobial drugs in animal products assigned to human nutrition. Due to pronounced toxicity for both animals and humans the use of some antimicrobial drugs (e.g. chloramphenicol, nitroimidazoles, nitorfurans etc) in veterinary medicine is prohibited. In the last years, as alternatives for antimicrobial use, especially in mild and/or chronic infective diseases, the use of medicinal plants with antimicrobial and immunostimulant action is recommended. The concept of phytopharmaceutics use in veterinary medicine is in accordance with common trends of producing healthy and natural food.

Antimikrobni lekovi ili hemioterapeutici su supstancije koje posle resorpcije u organizmu životinja uništavaju bakterije i druge štetne mikroorganizme, a da pri tome ne deluju toksično na organizam domaćina. Najveći deo antimikrobnih lekova čine antibiotici (produkti plesni, gljivica i bakterija), čija je "era" započela kada je Aleksandar Fleming 1928. godine otkrio penicilin. U kliničkoj praksi humane i veterinarske medicine, danas se kod nas i u svetu koristi veliki broj antimikrobnih lekova. Isto tako intenzivno se radi na pronalaženju i sintezi novih lekova, sa širim antimikrobnim spektrom, jačim (baktericidnim) dejstvom, odnosno lekova koji imaju što manje neželjenih dejstava. Najpoznatiji noviji antimikrobni lekovi su: cefalosporini IV generacije, noviji makrolidni lekovi, karbapenemi glikopeptidni antibiotici, kombinacije penicilina proširenog spektra delovanja i klavulanske kiseline ili sulbaktama, fluorohinoloni III generacije, oksazolidinoni, streptogramini i glicilciklini. Uporedo sa nastojanjima da se dobiju što efikasniji i bezbedniji antimikrobni lekovi traju i napori da se preterana (neracionalna) upotreba antimikrobnih lekova stavi u realne okvire. Razloga za to ima vise, a dva su najosnovnija smanjenje rizika od razvoja bakterijske rezistencije i smanjenje prisustva antibiotika (rezidua) u životinjskim proizvodima namenjenim ishrani ljudi. Zbog izražene toksičnosti, kako za same životinje, tako i za ljude potencijalne potrošače proizvoda od tih životinja, zabranjena je upotreba pojedinih antimikrobnih lekova u veterinarskoj medicini (na primer hloramfenikol, nitroimidazoli, nitrofurani, i tako dalje). Poslednjih godina, kao alternativa antimikrobnim lekovima, pogotovo kod blažih i/ili hroničnih infektivnih stanja, promoviše se upotreba lekovitih biljaka čiji aktivni sastojci deluju antimikrobno i imunostimulatorno. Koncept upotrebe fitofarmaka u veterinarskoj medicini u skladu je sa opštim trendovima proizvodnje zdrave i prirodne hrane.