Antiparazitski potencijal pčelinjih proizvoda

Abstract

Prirodna jedinjenja, koja imaju brojna farmakodinamska dejstva, mogu biti ključ za rešenje problema rezistencije parazita na antiparazitske lekove, koja je sve češće prisutna i opisivana u stručnoj i naučnoj literaturi. Poslednjih decenija postoji veliko interesovanje za ispitivanje farmakodinamskih i hemijskih karakteristika pčelinjih proizvoda koji su izvor prirodnih bioaktivnih supstanci. Dokazano je da ovi proizvodi mogu ispoljiti raznolike pozititivne efekte u organizmu ljudi i životinja. Pčelinji proizvodi ‐ propolis, apitoksin, polen i med ‐ mogu imati i izvesno antiparazitsko dejstvo protiv određenih vrsta protozoa i helminata. Lekovita svojstva navedenih proizvoda uslovljena su prisustvom i koncentracijom određenih hemijskih supstanci, koji se razlikuju u zavisnosti od geografskog porekla i florističkog sastava u određenom regionu, na šta ukazuju regionalne varijacije u njihovom antiparazitskom delovanju. Pretpostavlja se da postoji nekoliko mogućih mehanizama kojim pčelinji proizvodi deluju protiv infekcija prouzrokovanih parazitima. To su: aktiviranje makrofaga koji ubijaju parazite stvaranjem reaktivnih kiseoničnih i azotnih vrsta (propolis, polen); inhibicija angiogeneze u inficiranom tkivu (propolis); različiti imunomodulatorni efekti; indukovanje mehanizama apoptoze u ćelijama parazita (propolis, med); sprečavanje prodiranja parazita u ćeliju domaćina formiranjem fizičke barijere ili inhibiranjem proteina i enzima neophodnih za invaziju parazita (propolis); narušavanje integriteta membrana i organela ćelija parazita (propolis). Ključnu ulogu u ostvarivanju ovih efekata igraju flavonoidi i fenolna jedinjenja sadržana u propolisu, polenu, medu i apitoksinu. Istraživanja izvedena većinom in vitro i na eksperimentalnim životinjama dokazala su antiparazitsku efikasnost pojedinih pčelinjih proizvoda. Ukoliko se ovaj potencijal potvrdi daljim ispitivanjima, može se očekivati da će se bioaktivne komponente izolovane iz pčelinjih proizvoda moći koristiti za alternativni pristup rešavanju problema parazitskih infekcija.