Ekonomski značaj malih farmi svinja u sektoru stočarstva

Abstract

Novine agrarne politike Evropske unije (EU) najavljene za 2023. godinu omogućavaju državama fleksibilnost u razvoju strateških planova i prilagodjavanje mera podrške malim farmama, u cilju očuvanja ekonomskog i društvenog dobra koja mala poljoprivredna gazdinstva imaju u sistemu proizvodnje hrane. Navedena fleksibilnost je u direktnoj vezi sa tumačenjem izraza „mala farma”, „porodična gazdinstva” ili „porodična farma”. Naime, ne postoji opšte prihvaćena definicija porodičnih farmi, a često se navedeni termini koriste na način koji deluje i zbunjujuće. U analizama sa definicijom veličine farme, korišćena su često merenja radne snage na farmi, veličina stada ili ekonomski rezultati, ali najčešći parametar je veličina polјoprivrednog zemlјišta za potrebe farme. Prednost navedenog pristupa je očigledan: farma sa manje od 5 hektara (ha) polјoprivredne površine je mala. Medjutim polјoprivredni sistem, u okviru jednog gazdinstva nije lako jednostavno prikazati. Na primer, površina poljoprivrednog zemljišta manje od 5 ha, može se kombinovati sa velikom farmom svinja, čineći je velikim poljoprivrednim gazdinstvom. Dakle, pojam male farme se često odnosi na polјoprivredno zemlјište, sa brojnim rizicima primenom takve definicije. Prema podacima iz Ankete o strukturi poljoprivrednih gazdinstava u Srbiji (RS, 2018), ukupan broj svinja je iznosio 3,3 miliona i svinjarstvom se bavilo oko 56,6% polјoprivrednih gazdinstava. Podaci godišnjeg istraživanja o stočarstvu, ukazuju da broj svinja ima opadajući trend, u proseku za oko 75 hilјada grla godišnje. Aktuelan broj grla svinja, na dan 1.12.2022 bio je nešto više od 2,6 miliona svinja (18,4% manje u odnosu na 2018.). Razlika između severnog i južnog dela Srbije uočava se u prosečnoj veličini stada svinja i zajednički trend da se, bez obzira na region, povećava broj gazdinstava sa 1-2 grla svinja, odnosno sa 50 i više, dok se smanjuje učešće gazdinstava sa brojem svinja od 3-49. Analizom podataka vezanih za uzgajanje svinja u RS, moze se zaključiti da je procenat učešća uzgoja svinja u sistemu odgajivačkih piramida oko 20%. Istraživajući mogućnosti za unapređenje sektora, male farme se postavljaju kao osnova uspostavljanja stabilnosti uzgoja svinja. Nameće se potreba za stručnom podrškom nadležnih veterinara postojećih usitnjenih gazdinstava sa uzgojem svinja. Sagledavanjem zdravstvenog statusa stada, osnovni zadatak bio bi očuvanje tradicionalne proizvodnje svinja vezane za lokalitet i mesto uzgoja. Podsticanjem stabilnosti, podstiče se ujedno i ekonomska snaga ovih gazdinstava.